در هنگام مشاهده مشخصات فنی یک خودرو ممکن است، عبارت (CVT) را در قسمت جعبه دنده و یا گیربکس خوانده باشید. (CVT) مختصر شده‌ی (Continuous Variable Transmission) است که در واقع به معنای جعبه دنده‌ی ضریب متغییر است. در لغت نامه اتومبیل‌های، مسابقه‌ای این جعبه دنده‌ها را با نام جعبه دنده‌ی تک سرعته نیز معرفی می‌کنند.
بسیاری این نظر را دارند که طرح اولیه گیربکس‌های CVT را در ابتدا لئوناردو داوینچی مطرح کرده است و برای اولین بار سیستمی مشابه و دارای ویژگی انتقال نیرو با ضریب متغییر برای طرح‌های کالسکه‌های پرنده لئوناردو داوینچی دیده شده است.
بعد ها کمپانی هلندی داف برای اولین بار توسط هاب فن، اولین گیربکس‌های CVT را برای خودرو‌ها معرفی کرد. اما به دلیل محدودیت‌های دهه پنجاه میلادی امکان استفاده گیربکس‌های CVT برای همه‌ی اتومبیل‌ها نبود.
در دهه نود میلادی سوباره با انجام تغییراتی در گیربکس‌های CVT داف، آن‌ها را برای خودرو‌های خود استفاده کرد و بعد از آن هوندا با طرحی جدیدتر گیربکس‌های CVT را برای خودرو‌های پر قدرت مسابقه‌ای خود بکار برد که این امر موجب آن شد که؛ خودروسازان بزرگ در سراسر جهان، به فکر استفاده از گیربکس‌های CVT در اتومبیل‌های خود شوند.
طرز کار گیربکس‌های CVT
هسته‌ی مرکزی یک گیربکس CVT را دو پولی و یک تسمه که در بین آن‌ها قرار دارد تشکیل می‌دهد. یکی از این پولی‌ها متحرک بوده و به موتور متصل است و دیگری نیز نیروی خود را که از موتور گرفته است به سمت چرخ‌ها انتقال می‌دهد. این دو پولی هر یک از ۲ عدد دیسک شیب‌دار تشکیل شده‌اند که فاصله‌ی بین آن‌ها می تواند تغییر کند. زمانی که دیسک‌ها از یکدیگر دور شوند تسمه به مرکز پولی انتقال پیدا می‌کند و قطر آن کم می‌شود و زمانی که پولی‌ها به همدیگر نزدیک می‌شوند تسمه به سمت قطر خارجی حرکت کرده و قطر آن بیشتر می‌شود. این حرکت تسمه و تغییر قطر آن در گیربکس‌های CVT مانند تغییر حالت‌های دنده در یک جعبه دنده‌ی معمولی است و می‌توان گفت در گیربکس‌های CVT با تغییر فاصله پولی‌ها، ضرایب دنده و مقدار انتقال نیرو تغییر می‌کند. در نظر بگیرید دو پولی باید حرکتی هماهنگ داشته باشند و زمانی که دیسک های پولی اول در حال دور شدن از یکدیگر هستند دیسک های پولی دوم باید به همدیگر نزدیک شوند.
گیربکس CVT باعث می‌شود تغییر دنده با نسبت دنده نامحدود و بدون گسستگی را داشته باشیم، یک گیربکس CVT بهترین سیستم انتقال نیرویی است که می‌توان انتظار داشت، ضریب دنده گیربکس‌های CVT به صورت بی‌وقفه می‌توانند تغییر کنند و به همین دلیل می‌توان آن‌ها را گیربکس‌هایی خودکاری و با بی نهایت دنده به حساب آورد. در گیربکس‌های CVT سعی بر این شده است که وقفه‌ای میان تغییر دنده به وجود نیاید، زیرا مکس بوجود آمده در گیربکس‌های خودکار باعث هدر رفتن نیرو می‌شود ولی در گیربکس‌های CVT تغییر ضریب دنده همزمان با انتقال نیرو صورت می‌گیرد که این امر باعث می‌شود اتلاف نیرو انتقال یافته به حداقل برسد.
